درس بيست و هفتم
آيه تبليغ و امامت علي عليه السلام
يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله يعصمک من الناس ان الله لا يهدي القوم الکافرين اي پيغمبر آنچه از سوي پروردگارت بر تو نازل شده به مردم برسان و اگر اين کار را نکني رسالت خدا را انجام نداده اي و خداوند تو را از مردم حفظ مي کند و خداوند کافران را هدايت نمي کند، لحن آيه سخن از ماموريتي سنگين است که با ترک آن رسالت ناقص است و حتما مربوط به توحيد و مبارزه و غير آن نبود زيرا تا زمان نزول آيه اين مسائل کاملا حل شده بود و با توجه به اينکه آيه در سال آخر عمر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم نازل شده بدون ترديد مربوط به مساله امامت و جانشيني پيامبر مي باشد و حتي گروه عظيمي از دانشمندان اهل سنت (از مفسران و مورخان) اعتراف کرده اند که آيه مذکور درباره حضرت علي عليه السلام و داستان روز غدير نازل شده است.
مرحوم علامه اميني در کتاب شريف الغدير حديث غدير را از صد و ده نفر از صحابه و از سيصد و شصت دانشمند و کتاب معروف اسلامي نقل کرده اند و هيچ کس در صدور حديث ترديد نکرده است بگونه اي که اگر جز اين آيه تبليغ و حديث غدير هيچ آيه و حديث ديگري هم نبود براي اثبات خلافت بلافصل علي عليه السلام کافي بود.
البته آيات بسيار ديگري در شان علي عليه السلام و فرزندانش و امامت آنها نازل شده است و معتقديم که بطور کلي قرآن مفسر اهل بيت و اهل بيت مفسر قرآن هستند و اين دو طبق حديث ثقلين هرگز از يکديگر جدا نخواهند شد.
در اين رابطه مي توانيد به تفسيرهاي روانيي از قبيل نور الثقلين، تفسير برهان، تفسير عياشي و کتاب غايه المرام، و کتابهاي ديگر مراجعه فرمائيد، ما به همين مقدار اکتفا مي کنيم و براي تکميل ديگر مراجعه فرمائيد، ما به همين مقدار اکتفا مي کنيم و براي تکميل بحث حديث مشهور غدير را نقل مي کنيم.
حديث شريف غدير و امامت علي عليه السلام
پيامبر گرامي اسلام در سال دهم هجرت به مکه عزيمت نموده تا فريضه حج بگذارند اين آخرين حج حضرت بود لذا در تاريخ به آن حجه الوداع مي گويند همراهان پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم را در اين سفر تا صد و بيست هزار نقل کرده اند هنگام بازگشت به مدينه روز هيجدهم ذيحجه در غدير خم (محلي بين مکه و مدينه) جبرئيل نازل شد و اين آيه را آورد: يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله يعصمک من الناس ان الله لا يهدي القوم الکافرين.
1
پيش از آنکه مسلمانان متفرق شوند پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم دستور توقف دادند آنها که گذشته بودند به بازگشت دعوت شدند و آنها که عقب بودند رسيدند هوا بسيار داغ و سوزان بود مسلمانان نماز ظهر را با پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم اداء کردند، بعد از نماز حضرت خطبه اي خواندند و در ضمن آن فرمودند: من به زودي دعوت خدا را اجابت کرده و از ميان شما مي روم سپس فرمود اي مردم آيا صداي مرا مي شنويد گفتند آري پيامبر فرمود: يا ايها الناس من اولي الناس بالمومنين من انفسهم مردم چه کسي به مومنين از خودشان سزاوارتر است گفتند خدا و پيامبر داناترند حضرت فرمود: خدا مولي و رهبر من است و من مولي و رهبر مومنانم و نسبت به مومنان ازخودشان سزاوارترم سپس دست علي عليه السلام را بلند کرده چنانچه سفيدي زير بغل هر دو نمايان شد سپس افزود: من کنت مولاه فعلي مولاه هر کس من مولا و رهبر او هستم علي مولا و رهبر اوست اين سخن را سه بار تکرار کرد سپس سر به جانب آسمان بلند کرده و فرمود: اللهم و ال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله، فرمود همه حاضران اين خبر را به غائبان برسانند هنوز صفوف جمعيت از هم متفرق نشده بود که جبرئيل نازل شد و اين آيه را بر پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم آورد: اليوم اکملت لکم دينکم و اتممت عليکم نعمتي و رضيت لکم الاسلام دينا امروز دينتان را کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام کردم و راضي شدم که اسلام دين شما باشد. 2
در اين هنگام پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: الله اکبر علي اکمال الدين و اتمام النعمعه و رضي الرب برسالتي و الولايه لعلي من بعدي خدا بزرگتر است خدا بزرگتر است بر کامل نمودن دين و تمام کردن نعمت و رضايت پروردگار به رسالت من و ولايت علي عليه السلام بعد از من در اين هنگام شور و غوغايي در ميان مردم افتاد و همگان به علي عليه السلام اين مقام را تبريک گفتند حتي عمر در حضور مردم به علي عليه السلام گفت بخ بخ لک يابن ابيطالب اصبحت و امسيت مولاي و مولا کل مومن و مومنه آفرين و تبريک بر تو يا علي که صبح و عصر کردي در حاليکه مولاي من و هر مومن و مومنه هستي.
اين حديث با عبارت مختلف گاهي مفصل و گاهي فشرده از طريق گروه کثيري از دانشمنان اسالم نقل شد هاست بطوريکه احدي در صدور آن ترديد نکرده است مرحوم بحراني در کتاب غايه المرام اين حديث را با 89 سند از اهل سنت و 43 سند از شيعه نقل کرده است و بهترين کتابي که در اين مورد نوشته شده است کتاب شريف الغدير تاليف علامه اميني (ره) است.
اشکال و جواب در معناي کلمه مولي
جمعي از کسانيکه ديدند سند حديث هيچ قابل انکار نيست در معناي کلمه (مولي) ترديد کرده و گفتند به معناي دوست است.
جواب: به ده دليل کلمه مولي فقط به معناي ولايت و رهبري است و نمي شود به معناي دوست باشد:
1 ـ خود پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم قبل از معرفي علي عليه السلام فرمود: من اولي الناس بالمومنين من انفسهم و سپس جمله من کنت مولاه فعلي مولاه را فرمود: پس همانطور که جمله قبل در ولايت است جمله بعد هم بايد چنين باشد تا ارتباط دو جمله محفوظ باشد.
2 ـ آيه تبليغ که قبل از معرفي علي عليه السلام نازل شد خطاب به پيغمبر مي فرمايد: اگر وظيفه ات را انجام ندهي رسالت ناقص است، آيا اگر پيغمبر اعلام دوستي نمي کرد رسالت ناقص بود؟ بعلاوه پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بارها محبت و دوستي شديدش را نسبت به حضرت علي عليه السلام بيان فرموده و اين مطلب ناگفته و جديد نبود.
3 ـ آيا معقول است پيامبري که: ما ينطق عن الهوي در آن بيابان سوزان و گرماي شديد هزاران نفر را معطل کرده و يگويد: مردم هر کس من دوست او هستم علي هم دوست اوست؟!
4 ـ آيه اي که بعد از معرفي نازل شد: اليوم .... امروز دين کامل شد نعمتها را بر شما تمام کردم، اسلام را بر شما پذيرفتم. 3 و آيه ديگر: اليوم يئس ... امروز کفار از شما مايوس شدند، 4 آيا همه اينها به خاطر اين بود که پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم علي عليه السلام را به دوستي خود معرفي کرده است؟!
5 ـ آن همه شادباش و تبريک (حتي از عمر) آيا براي دوستي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و علي عليه السلام بوده آيا اين مطلب تازه اي بود؟!
6 ـ پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم و امامان معصوم روز غدير را از بزرگترين اعياد رسمي مسلمانان اعلام کردند تا هر سال اين خاطره تجديد شود آيا اعلام دوستي باعث شد اين روز از بزرگترين اعياد اسلام شود؟!
7 ـ در آيه قبل از معرفي آمده: و الله نعصمک من الناس، آيا پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم از اعلام دوستي نسبت علي عليه السلام دلهره داشت که خداوند فرمود: خدا تو را از دشمنان حفظ مي کند يا مساله مهم امامت و جانشيني او بوده است؟!
8 ـ اشعاري که شاعران و اديبان از ان زمان تا الان درباره غدير سروده اند همه آنها خطبه غدير را مربوط به ولايت و امامت دانسته اند و جانشيني حضرت علي عليه السلام را بيان کرده اند اين اشعار را مرحوم علامه اميني در جلد اول الغدير آورده است.
9 ـ امير المومنين و امامان عليهم السلام در موارد متعددي به حديث غدير براي امامت خود احتجاج مي کردند و همه از کلام آنها ولايت و رهبري فهميده و مجاب مي شدند.
10 ـ مرحوم علامه اميني در جلد اول الغدير صفحه 214 از مفسر و مورخ معروف اهل سنت (محمد بن جرير طبري) نقل مي کند که پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم بعد از نزول آيه تبليغ فرمود: جبرئيل از طرف خدا دستور آورد که در اين جايگاه بايستم و به هر سياه و سفيد اعلام کنم که: علي فرزند ابي طالب برادر من، وصي من، جانشين و امام پس از من است.
تمرين:
1 ـ چرا آيه تبليغ بر امامت علي عليه السلام دلالت مي کند؟
2 ـ خلاصه اي از حديث شريف غدير را بيان کنيد؟
3 ـ چرا کلمه مولي در حديث غدير فقط براي ولايت و رهبري است؟



1 ـ سوره مائده، آيه 71.
2 ـ سوره مائده، آيه 5.
3 ـ سوره مائده، آيه 5.
4 ـ سوره مائده، آيه 4.